Het vakgebied van de wortelkanaalbehandelingen noemen tandartsen endodontologie en tandartsen die zich daarin hebben gespecialiseerd heten tandarts-endodontoloog. Tanden en kiezen hebben wortels waarmee ze in het kaakbot staan. Elke tand en kies heeft een holte (pulpaholte) en elke wortel heeft een of meerdere wortelkanalen die naar de punt van de wortel lopen. De pulpaholte en de wortelkanalen bevatten zenuwvezels en kleine bloedvaten. Deze weefsels kunnen door tandbederf, een lekkende vulling of een val ontstoken raken en tot heftige kiespijn leiden. De wortelkanalen staan via de wortelpunt in verbinding met het bot. Een ontsteking in de pulpa en het wortelkanaal kan zich uitbreiden naar het gebied rond de wortelpunt(en).
De tandarts zal altijd röntgenfoto’s maken om de oorzaak te zoeken en te kijken waar de ontsteking zit. Als de tandarts besluit tot een wortelkanaalbehandeling zal hij de kies via het kauwvlak openmaken. Het aangetaste weefsel wordt verwijderd en de tandarts reinigt de kies van binnen met kleine vijltjes en een desinfecterende vloeistof. Als de pulpaholte en de wortelkanalen schoon zijn dan worden deze gevuld met speciale materialen. De tand of kies kan daarna vaak afgewerkt worden met een vulling. Als een kies erg is verzwakt kan een kroon nodig zijn.
Een tandarts kan, bijvoorbeeld tijdens de spoedgevallendienst of als waarnemer van de eigen tandarts, een patiënt van de pijn afhelpen door alleen het starten van een wortelkanaalbehandeling die de eigen tandarts later kan afmaken. Als de tandarts alleen de kies open maakt (vaak helpt dat de pijn te verlichten) dan brengt hij alleen een probleemgericht consult (A211) in rekening.
Bij jeugdige patiënten is het wortelkanaal soms nog heel wijd omdat het nog niet volgroeid is en is toch een wortelkanaalbehandeling noodzakelijk (na een ongeval bijvoorbeeld). De tandarts kan het wortelkanaal dan niet op de gebruikelijke manier afsluiten maar moet een andere behandelmethode uitvoeren (behandeling open wortelpunt).
Tandartsen gebruiken de DETI-score (Dutch Endodontic Treatment Index) om de moeilijkheid van
een wortelkanaalbehandeling van te voren in te schatten (code A511). Vanwege complicerende
factoren kan sprake zijn van een moeilijke of extra moeilijke wortelkanaalbehandeling en dat kan
als deelprestatie extra worden gedeclareerd. Het behandelplan, de kosten en de verwachting van
het resultaat bespreekt de tandarts met de patiënt.